Ва алайкум ассалом. Аллоҳнинг амрига хилоф ҳар қандай иш гуноҳ (маъсият), дейилади. Бунинг акси тоатдир. Банда ожизлик қилиб гуноҳга қўл урса, дарҳол тавба қилиб, Аллоҳга истиғфор айтиши вожибдир.
     Тавба, деб гуноҳ ишдан қайтиш, уни такрорламасликка қатъий қарор қилишга айтилади. Жумҳур уламолар наздида тавбанинг 4 та шарти бор:

1. Гуноҳни бутунлай тарк этиш;
2. Қилган ишига қаттиқ пушаймон бўлиш;
3. Гуноҳни такрорламасликка қарор қилиш;
4. Агар маъсият инсон ҳақига оид бўлса, мазлумнинг ҳақини адо этиш, улардан узр сўраш – айбини ювиш.

    Аллоҳ таоло мўминнинг ҳам, кофирнинг ҳам тавбасини қабул қилади. Мўмин гуноҳлардан тавба қилади. Кофир эса, куфрдан, ширкдан тавба қилиб, Ислом динига киради. Инсон ҳаёт экан, чин юракдан тавба қилса, ҳар қандай гуноҳи кечирилади. Ҳатто энг катта гуноҳ саналган ширк ҳам. Муҳими ўлимидан олдин тавба қилишга улгурса бўлгани. Аллоҳ таоло шундай деган: “На гуноҳ ишларни мудом қилиб юриб, қачонки бирларига ўлим келганида: “Энди тавба қилдим”, дейдиган, яна кофир ҳолда ўлиб кетадиган кимсаларнинг тавбалари қабул қилинмайди. Улар учун аламли азобни тайёрлаб қўйганмиз” (Нисо сураси, 18-оят).
      Шунинг учун ўлим вақти келмасидан олдин тавба қилиб қолиш керак. Аллоҳ асрасин, агар банда мушрик ҳолида ўлиб кетса, унинг гуноҳи зинҳор кечирилмайди. Бу ҳақида шундай дейилган: “Албатта Аллоҳ Ўзига (бирон нарсанинг) шерик қилиниши кечирмайди. Шундан бошқа гуноҳларни Ўзи хоҳлаган кишилар учун кечиради. Ким Аллоҳга (бирон нарсани ёки кимсани) шерик қилса, буюк гуноҳни тўқиб чиқарибди!” (Нисо сураси, 48-оят).
     Аллоҳ, имон билан ўтганларнинг исталган гуноҳларини кечириши мумкин. Аммо ширкни кечирмайди. Мана бу ҳадис қалбимизни умид ва қувончга тўлдиради.

عَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ كَانَ آخِرُ كَلامِهِ لا إِلَهَ إِلا اللهُ دَخَلَ الْجَنَّةَ. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَسَنَدُهُ صَحِيحٌ.

    Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Кимнинг охирги сўзи “лаа илааҳа иллаллоҳ” бўлса, жаннатга киради” (Абу Довуд ривояти. Ҳадис санади саҳиҳ).  Демак, қайси бир инсон мўмин ҳолида вафот этса, Аллоҳ унинг гуноҳларини кечиради. Имон калимасини қалбига жойлаган банда сўзсиз жаннатга киради.
    Тавба мукаммал бўлиши учун юқорида саналган тўртта шарт бўлиши керак. Масалан, ким ўғрилик ёки босқинчилик қилган бўлса, тавба қилиб, гуноҳни такрорламасликка қатъий қарор қилиши етарли эмас. Нега десангиз, у мазлумлар ҳақини қайтариши, кимнидир хафа қилган бўлса, узр сўраши лозим. Одамлар ҳақи билан боғлиқ жиноятларда қуруқ пушаймон чекишнинг ўзи камлик қилади.
    Хуллас, гуноҳдан зудлик билан тавба қилиш зарур. Банда тириклигида ҳақиқий тавба қилса, ҳар қандай гуноҳи кечирилади. Аллоҳнинг карами кенг. Фақат айтилганидек, тавба билан бирга мазлумлар ҳаққи адо этилади, берилмаган закотлар чиқарилади, каффоратлар, назрлар, рўза ва намознинг қазоси адо этилади, ота-онасини ранжитган бўлса, улардан узр сўрайди, ўғрилик қилган бўлса, молни эгаларига қайтаради. (Манба: Ободий, “Авнул маъбуд”)