Ўткир Ҳошимов: бадиий ижодга назар
Худо кўнглига солмагунича ҳақиқий ёзувчи қўлига қалам олмайди.
* * * * *
Қаламкашга қишлоқнинг қалби, шаҳарнинг ақли керак.
* * * * *
Ёзувчилик икки фоиз талант, тўқсон тўққиз фоиз меҳнатдир, деган гап тўғри бўлса, дунёдаги ҳамма чумолилар ёзувчи бўларди!
* * * * *
Ижод – юз метрли масофани ким ўзарга югуриб ўтиладиган спринтерлик мусобақаси эмас, узоқ ва машаққатли йўлдир.
* * * * *
Ҳақиқий денгизчи уммонда ўзини қанчалик эркин ҳис қилса, ҳақиқий ёзувчи ҳам сўзлар уммонида шунчалик эркин сузиши керак. Тўртта жумла ёзмай туриб, уёғига сўз тополмай қоладиган одамдан ёзувчи чиқмайди.
* * * * *
Ҳаётнинг бошқалар кўрмаган томонини кўриш – талант. Ўша нарсани қандай кўрган бўлса, шундайлигича тасвирлаш талантсизликдир. Ҳақиқий истеъдод бошқалар кўрмаган нарсани топади ва ўша “нарса” инсонни, халқни, борингки, жамиятни қаёққа бошлаши мумкинлигини тасвирлаб беради. Илмий тилда айтадиган бўлсак, ҳаёт ҳақиқатини бадиий ҳақиқатга айлантиради. Талант дегани – шу...
* * * * *
Ўз халқи танимаган, ўз халқи севмаган ёзувчини жаҳон китобхони севишига ишонмайман.
* * * * *
Иккита энг холис ҳакам – Китобхон ва Вақт синовидан ўтган асар ҳақиқий асардир.
* * * * *
Ўқувчи асар қаҳрамонларини тирик одам деб қабул қилса, уларнинг қувонч ва изтиробларига шерик бўлсагина ўша ҳақиқий асардир.
* * * * *
Изтироб чекиб ёзилган асар роҳат қилиб ўқилади.
* * * * *
Ёзувчининг ўқувчига айтадиган дарди қанча кучли бўлса, асар тили шунча бийрон бўлади.
* * * * *
Ёзувчи ўзи ҳис қилган ҳамма нарсани тўла - тўкис қоғозга тушира олмайди. Китобхон қоғозга тушганларнинг ҳаммасини тўла-тўкис ҳис қилолмайди. Бинобарин, китоб ёзаётган қаламкаш ҳаяжони китоб ўқиётган ўқувчи ҳаяжонидан ўн карра кучлироқ бўлади.
Асар ўқиётганингизда жиндай табассум қилсангиз, билингки, ўша саҳифаларни қаламкаш ростмана кулиб ёзган. Китоб ўқиётганингизда кўзингизга бир қатра ёш келса, билингки, қаламкаш ўша саҳифаларни ростмана йиғлаб ёзган.
* * * * *
Мактаб ўқитувчисининг сўзи ўттиз болага етиб боради. Дорилфунун домласининг сўзи юз талабага етиб боради. Нотиқнинг сўзи минг тингловчига етиб боради. Қаламкашнинг сўзи бир йўла ўн минг, юз минг китобхонга етиб боради. Демак, унинг сўз масъулияти ҳам бошқаларникидан минг ҳисса ортиқроқдир.
* * * * *
Адиблар улуғ ёзувчи Абдулла Қаҳҳорнинг ушбу сўзларини ижодхона пештоқига ёзиб қўйсалар арзийди. “Адабиёт атомдан кучли. Унинг кучини ўтин ёришга сарфламаслик керак!”
Мунаққидлар устоз Озод Шарафиддиновнинг ушбу сўзларини шиор қилиб олсалар арзийди. “Танқидчи ижод боғига болта эмас, тоққайчи кўтариб кириши керак!”
