ҒУРУРНИНГ ДАВОСИ

Ғурурга кетишдек оғир ахлоқий дарддан халос бўлишнинг давоси уч нарса: ақл, илм ва маърифатдан иборат.

Ақл. Ақл бандага Аллоҳ таоло томонидан берилган улкан неъматдир. Инсон ақл билан нарсаларнинг ҳақиқатини идрок этади. Оқил киши заковат ва фаросат соҳиби бўлса, ғурурга кетишдан ўзини тийиши осон бўлади. Бироқ зеҳни паст ва бефаросат одамларнинг бу ишни қилишлари қийин.

Маърифат. Бу мақомдаги маърифатдан тўрт нарса ҳақидаги маърифат ҳосил қилиш кўзда тутилади:

Агар банда ўзини, Парвардигорини, дунёни ва охиратни таниб олса, унинг қалбида оламлар Парвардигорининг маърифати ила Аллоҳнинг муҳаббати, дунёнинг маърифати билан унга ўта қизиқмаслик, охиратнинг маърифати билан унга қизиқиш ўрнашади.

Бу эса, ўз навбатида барча ишларнинг Аллоҳ таолонинг розилиги ва охиратнинг манфаати учун бўлишини таъминлайди. Мисол учун таом тановул қиладиган бўлса, бу иш ила охират учун қиладиган ишлар учун кўмак олаётган бўлади. Шу тариқа унинг нияти пок бўлади, ундан молу дунё, мансабпарастлик, ғаразгўйлик туфайли пайдо бўладиган ғурур дарди узоқлашади. Зотан, дунё охиратдан, ҳавойи нафси Аллоҳ таолонинг розилигидан устун бўлиб турганда ғурурдан қутулиш мумкин эмас.

Илм. Бу ердаги илмдан мурод Аллоҳ таолога эришиш йўлини, У Зотга қурбат ҳосил қиладиган, Ундан узоқлаштирадиган нарсаларни, мазкур йўлдаги офатлар, тўсиқларни билиш илмидир. Ўша нарсаларни билган одам юқорида айтиб ўтилган ғурурга кетишдан эҳтиёт бўлади. Буларнинг барчасидан кўзланган асосий мақсад банда қалбида Аллоҳ таолонинг муҳаббатидан бўлак нарсага жой қолмаслигидир[1].

 Устоз Одилхон қори Юнусхон ўғлининг “Камтарлик ва кибр” китобидан

[1] Манба: Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф, “Руҳий тарбия”, 1-китоб.